Informacje ogólne
Nazwa angielska: Profitis Ilias Monastery in Santorini
Grecka wyspa Santorini obfituje w zabytki religijne, w tym w kościoły, kaplice i klasztory, których większość charakteryzuje się niepowtarzalną cykladzką architekturą. Jednym z najstarszych i najbardziej imponujących tego typu obiektów jest prawosławny Klasztor Proroka Eliasza (Monastyr Prophet Elias). Do tego jest położony w niesamowitym miejscu – na najwyższym szczycie wyspy Santorini (567 metrów / 1860.2 stóp n.p.m. )
Historia Monastyru Prophet Elias na Santorini
Monastyr Prophet Elias, znajduje się w południowo-wschodniej części Santorini, na szczycie góry Profitis Ilias, 3 km od wioski Pyrgos, która jest najwyższą osadą na wyspie. Ze szczytu góry Prophet Elias, mierzącej ok. 567 m n.p.m., rozciąga się imponujący widok na całą wyspę. To tutaj w 1711 r. dwóch mnichów – Joachim i Gabriel – założyli Klasztor Proroka Eliasza. List założycielski zezwalający na „zbudowanie klasztoru dla mężczyzn, aby pracować dla Boga” został podpisany przez biskupa Thiry – Zachariasa Gyzisa w dniu 6 marca 1711 roku.
W dekrecie założycielskim określono (między innymi) następujące zasady życia klasztornego:
- mnisi musieli żyć skromnie, uczciwie, cnotliwie, roztropnie, spokojnie i pobożnie, bez kłótni i sprzeczek, ze wzajemnym szacunku i przyjaźni,
- mnisi nie mogli posiadać własnego majątku ani dóbr osobistych, chyba że za zgodą zwierzchnika zakonu,
- mnisi nie mogli przyjmować na własność ofiar podarowanych przez wiernych,
- mnisi otrzymali prawo poruszania się po całej prowincji na podstawie „prośby”,
- mnisi mieli obowiązek organizowania dorocznego festynu w święto patrona klasztoru.
Od samego początku klasztor, wzniesionych w stylu fortecy, był niezwykle ważnym ośrodkiem kulturalno-oświatowym, a nawet ekonomicznym. Posiadał liczne bogactwa, w tym statek, służący do wymiany handlowej z innymi ośrodkami na terenie Morza Egejskiego i Morza Śródziemnego.
W latach 1806-1845 zakonnicy prowadzili szkołę, w której uczono głównie języka i literatury greckiej (Church of Holy Apostoles in Pyrgos). Społeczność klasztorna przez lata dofinansowywała liczne przedsięwzięcia edukacyjne oraz charytatywne, takie jak:
- Szkoła Podstawowa w Oi,
- Szkoła Teologiczna w Syros,
- Towarzystwo Oświatowe w Thirze,
- Szpital dla Trędowatych w Thirze,
- Odbudowa wyspy po wielkim trzęsieniu ziemi w 1956 roku.
W XVIII – XIX wieku w klasztorze żyło średnio od 15 do 20 mnichów.
W latach 60. XIX wieku klasztor zaczął podupadać, a niemal wiek później poważnie ucierpiał na skutek trzęsienia ziemi, które nawiedziło Santorini w 1956 roku.
Ciekawostki
Klaszotor Profitis Ilias na Santorini był w XIX wieku miejscem wygnania niepokornych i niewygodnych duchownych z terenu Grecji kontynentalnej. Osadzeni byli traktowani na następujących zasadach:
- Mieli przebywać w prywatnej, wentylowanej i nasłonecznionej celi z wyżywieniem i wszelką inną opieką.
- Nie mogli spotykać się z odwiedzającymi zakon i wiernymi,
- Mnisi mogli ich odwiedzać „tylko w celu opowiadania historii (…), ale nie po to, by wdawać się z nimi w dyskusje i rozmowy na tematy religijne”.
- Krewni mogli ich odwiedzać tylko za pisemnym pozwoleniem zarządcy Thery.
Zesłańcami osadzonymi w klasztorze byli między innymi:
- Mnich Christoforos Papoulakos z Kalavryty,
- Dionysios Epifaniadis, mnich i uczony z Skiathos
- Akakios Koutsis ze Spetses
Monastyr Profitis Iliasna Santorini dziś
Obecnie w Monastyr Profitis Iliasna Santorini mieszka 9 mnichów, a opatem tego miejsca jest ojciec Damaskinos. W klasztorze kontynuowana jest działalność charytatywną na rzecz lokalnej społeczności.
Wszyscy mnisi, oprócz modlitwy, są zobowiązani do tego, by dawać coś od siebie wspólnocie klasztornej. Każdy z nich ma przydzielone określone obowiązki zwane diakonima (codzienna praca). Mnisi, poza obowiązkami wynikającymi z funkcjonowania klasztoru (odprawianie mszy, gotowanie, sprzątanie), zajmują się także uprawą winorośli, oliwek i innych warzyw oraz owoców, a także ich późniejszym przetwórstwem. Część przetworów można nabyć w małym sklepiku znajdującym się na terenie kaplicy św. Nektariusza.
Na turystów czekają takie produkty, jak wina, likiery, oliwa z oliwek, oliwki i przetwory z oliwek, przetwory z fig, zioła, a także pamiątki.
Spędzając urlop na greckiej wyspie Santorini, absolutnie warto wybrać się do Klasztoru Proroka Eliasza. Choć sam monastyr nie jest miejscem otwartym dla zwiedzających, to jednak można wejść do kaplicy św. Nektariusza (wybudowanej w 1967 roku), w której zobaczymy kolorowe freski zdobiące ściany i sufit oraz ikony, zwykle gra tu piękna, nastrojowa religijna muzyka. Poza tym warto przejść się po dziedzińcu, skąd można podziwiać przepiękną panoramę wyspy. Wewnątrz dziedzińca kaplicy znajduje się także mały kościółek Archanioła Gabriela (Taxiarchis Gavriil), który został wybudowany w 1924 roku.
Jak dostać się do Klasztoru Proroka Eliasza na Santorini?
Do wyboru mamy trzy opcje:
- wypożyczenie samochodu lub quada (należy jednak mieć na uwadze, że droga do klasztoru jest piękna, ale też wąska i kręta), albo korzystamy ze zorganizowanej wycieczki,
- skorzystanie z wycieczki zorganizowanej (punkty sprzedaży wycieczek znajdują się we wszystkich większych miejscowościach Santorini),
- wejście pieszo szlakiem turystycznym (szlaki na najwyższy szczyt Santorini prowadzą z miejscowości Pyrgos – najkrótsza trasa, Kamari oraz Perissa – przez przełęcz Sellada, obok stanowiska archeologicznego Starożytnej Thery)
Nie ma transportu publicznego, którym moglibyśmy dostać się na górę Profitis Ilias.
Ponadto, w dawnej kaplicy Agia Triada w Pyrgos, nalężącej niegdyś do Klasztoru, mieści się muzeum, w którym możemy zobaczyć kolekcję rzadkich artefaktów kościelnych, ręcznie pisane książki, a także niezwykłe bizantyjskie ikony oraz rzeźby. Znajdziemy tutaj również ekspozycje nawiązujące do lokalnego rzemiosła, a mianowicie do poligrafii, szewstwa czy produkcji świec.
