Oia to jedna z najpopularniejszych i najbardziej malowniczych miejscowości na wyspie. Absolutne must see każdego wyjazdu na Santorini. Jest położona na północno – zachodnim krańcu wyspy, na wysokości od 70 do 140 m n.p.m. (230 – 460 stóp) . Jej charakterystyczne białe zabudowania rozciągają się około 1,5 km (niecałą 1 milę) wzdłuż wewnętrznej (południowej) krawędzi urwiska schodzącego do Zatoki Armenis (ang. Armenis Bay, gr. Όρμος Αρμένης / Órmos Arménis ).
Oia od zachodu sąsiaduje z położoną nad samym brzegiem morza rybacką wioską Amoudi (gr. Αμμουδίου), od południa z portową wioską Armeni (gr. Αρμένη), od wschodu z miejscowością Finikia (gr. Φοινικιά), a od północy z miejscowością Tholos (gr. a9Θόλος). Od stolicy wyspy – Firy dzieli ją 12 km (7,5 mili), a od lotniska – 17 km (10,5 mili).
Półwysep na którym znajduje się Oia wraz z kilkoma mniejszymi miejscowościami od wschodu ograniczony jest wulkanicznymi szczytami Mavro Vouno (gr. Μαύρο Βουνό) o wysokości 331 m n.p.m. oraz Kokkino Vouno (gr. Κοκκινό Βουνό) o wysokości 293 m n.p.m. (Więcej na ten temat: Wulkany Mavro Vouno i Kokkingo Vouno)
Administracyjnie Oia należy do administracji Wyspy Egejskie, regionu Wyspy Egejskie południowe, jednostki regionalnej Oia, której jest stolicą. Poza Oią i sąsiednimi miejscowościami do jednostki regionalnej Oia należy także druga zamieszkała wyspa archipelagu – Thirassia.
Spis treści
Oia - historia
Oia to miejscowość z długą i bogatą historią. Za czas szczytu jej dobrobytu uważa się przełom XIX i XX wieku, a jej gospodarka opierała się w dużej mierze na handlu morskim – w Oi mieszkało wielu właścicieli statków handlowych.
-
Przełom XI i XII w.
Z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki o Oi w licznych dziennikach podróży.
-
Koniec XV w.
Za panowania wenecjan został wybudowany zamek Agios Nikolaos w Oi (jeden z pięciu podobnych na wyspie).
-
1579
Księstwo Morza Egejskiego (a wraz z nim Oia) zostało przekazane pod panowanie Turkom. Przez dekady Oię gnębiły ataki rabunkowe ze strony piratów
-
1650
Wybuch podwodnego wulkanu Columbo (znajdującego się na północny wschód od Oi). Jego aktywność wulkaniczna, wybuchy, wyrzuty popiołu i towarzyszące temu trzęsienia ziemi trwały przez dwa miesiące.
-
XVI – XIX w.
Oia była oznaczana na mapach jako Apanomeria (gr. Απανωμερία)
-
Koniec XIX wieku
Rozkwit gospodarczy Oi
Statki z Oi pływały po cały Morzu Śródziemnym, Północnym, Czarnym i Czerwonym, a także po Oceanie Atlantyckim, wypływając za Cieśninę Gibraltarską. Handlowano z Europą Zachodnią, Rosją, a także Bliskim Wschodem i Afryką. Szczególnie istotną rolę odgrywał morski szlak handlowy pomiędzy Aleksandrią a Rosją. Eksportowano (między innymi do Francji) produkowane głównie w głębi wyspy wino.
W 1890 r. Oia miała około 2500 mieszkańców i około 130 żaglowców, co czyniło ją trzecim miastem pod względem wielkości floty w całej Grecji. Port znajdował się w Armeni. -
Początek XX wieku
Stopniowy spadek znaczenia Oi, spowodowany kryzysem gospodarczym, wojnami oraz wzmożoną emigracją miejscowej ludności. Handel morski podupadł głównie ze względu na popularyzację statków parowych oraz stopniowy wzrost znaczenia portu w Pireusie.
-
9 lipca 1956 roku
Trzęsienie ziemi o sile 7,8 w skali Richtera zniszczyło znaczną część miejscowości (epicetrum wstrząsu wtórnego znajdowało się właśnie w północnej części wyspy Santorini, gdzie leży Oia). Zawalił się między innymi Zamek Agios Nikolaos, kościoły Panagia Platsani i Agios Georgios oraz wiele budynków mieszkalnych. Niektórych nie odbudowano do dziś.
-
Lata 60 i 70 XX wieku
Masowa emigracja miejscowej ludności, głównie do Pireusu i Lawrio
-
Lata 80 XX wieku
Stopniowy wzrost znaczenia Oi jako atrakcji turystycznej oraz powrót mieszkańców którzy wcześniej wyemigrowali do innych regionów Grecji. Niewątpliwy wkład w przywrócenie świetności Oi miała Grecka Organizacja Turystyczna, staraniami której odbudowano kilkadziesiąt tradycyjnych budynków w mieście.
Oia - architektura
Miejscowość została zbudowana na stromym zboczu opadającym do morza od strony kaldery.
W Oi dominuje charakterystyczna dla całych Cyklad architektura obfitująca w białe domy, niekiedy z jasnoniebieskim wykończeniem (dachy, framugi, okiennice). To, co wyróżnia architekturę w Oi, to fakt, że część budynków pomalowanych jest na inne kolory – np. pomarańczowy lub łososiowy. Całość, na tle surowego, wulkanicznego krajobrazu tworzy niepowtarzaną mozaikę kolorów.
Ciasna zabudowa poprzecinana jest wąskimi (nieprzejezdnymi dla samochodów) uliczkami. Tak jak na całej wyspie znajdziemy tu wiele kościołów – w samej Oi i okolicach jest ich ponad 70.
Wiele domów zostało wbudowanych w zbocze – znajdują się w tunelach wydrążonych w wulkanicznym klifie kaldery. Są to tak zwane Hyposkapha – domy należące do mniej zamożnych mieszkańców, zwykle szeregowych marynarzy oraz obsługi statków.
Hyposkapha - domy jaskiniowe
Wydrążone w skale domy Hyposkapha są długie i wąskie, z półkolistym sklepieniem. Ich fronty skierowane są (zgodnie z ułożeniem kaldery) – na południe i zachód. Ułożone zwykle piętrowo, jeden nad drugim (fragment dachu jednego domu, jest często jednocześnie dziedzińcem drugiego).
Zamurowany otwór wejściowy jest wyposażony w drzwi oraz parę okien – po jednym z każdej strony. Zwykle nad drzwiami znajduje się jeszcze jedno małe okienko doświetlające.
Mieszkanie w jaskini zwykle składało się dwóch pomieszczeń, ułożonych jedno za drugim. Pierwsze (frontowe) pomieszczenie pełniło funkcję salonu, a drugie – sypialni (niekiedy z tyłu znajdowały się dwie sypialnie). Pomieszczenia były od siebie oddzielone ścianą z drzwiami i oknami, wyglądającą tak samo jak fasada budynku. Zapewniało to dostęp światła dziennego oraz świeżego powietrza również do wewnętrznego pokoju. Poza częścią znajdującą się w tunelu, niekiedy przy domu znajdowała się przybudówka z półkolistym dachem. W skład domostwa wchodziła także łazienka (z osobnym wejściem z zewnątrz), niewielka kuchnia (znajdująca się na tyłach, głównego pomieszczenia – salonu) oraz pomieszczenie gospodarcze. Niewielki dziedziniec, wyposażony w zbiornik na wodę deszczową, otoczony był niskim murkiem i ozdobiony kwietnikami.
Uważa się, że pierwsze tego typu domy na wyspie powstały w VII wieku n.e. Miały one charakter obronny, a ich konstrukcja była dosyć odporna na częste w tym regionie trzęsienia ziemi.
Domy były surowe, bez elementów ozdobnych – mieszkańcy byli zainteresowani głównie pozyskaniem dachu nad głową, mniej interesowały ich walory estetyczne budynku. Zwykle budowali swoje domy samodzielnie, z dostępnych na miejscu materiałów, nakładem niewielkich środków finansowych.
Poza charakterystyczną cykladzką zabudową w Oi znajdziemy także ślady panowania wenecjan (przede wszystkim najbardziej charakterystyczny Zamek Wenecki Agios Nikolaos w Oi), a także zabytkowe dworki w stylu neoklasycystycznym – tzw. „kapetanospita” (w dosłownym tłumaczeniu – „domy kapitanów”).
Kapetanospita - domy kapitanów
Kapetanospita to dwupiętrowe rezydencje dla zamieszkujących Oię elit (głównie właścicieli statków, wśród których Oia była szczególnie popularna) zbudowane na przełomie XIX i XX wieku z lokalnych materiałów – głównie kamieni wulkanicznych.
Wyróżniały się bogatszą architekturą inspirowaną stylem renesansowym i neoklasycznym, jednak z wplecionymi elementami miejscowej architektury – w wielu domach m.in. zastosowano kopuły.
Na parterze znajdowała się kuchnia, sypialnie oraz pomieszczenia gospodarcze. Na pierwszym piętrze znajdował się (zwykle pięknie umeblowany) salon oraz przestronny taras z widokiem na morze. Ogrody należące do rezydencji, zwykle otoczone murami, pełne były kwiatów.
Rezydencje miały płaskie dachy, aby ułatwić zbieranie deszczówki, która specjalnymi rurami spływała do zbiornika – cysterny. W tamtych czasach zbieranie deszczówki było jedynym sposobem pozyskiwania wody (w okolicach Oi nie ma naturalnych źródeł wody pitnej).
W wielu domach odbywała się produkcja wina, stąd dodatkowe pomieszczenia wyposażone w specjalną prasę do winogron. Część domów była dodatkowo wyposażona w prasy do wyciskania pomidorów oraz młyny do mielenia groszku fava.
Niestety, większość domów tego typu mocno ucierpiała w trzęsieniu ziemi w 1956 roku. Część z nich została odbudowana, jednak część do dziś pozostaje w ruinie. Społeczność Oi w ostatnich latach przedsięwzięła działania, mające na celu odbudowę i rewitalizację zrujnowanych domów kapitana.
W jednym z takich domów, przy ul. 25 Marca 405 (dokładny adres: 25ης Μαρτίου 405, Oia) znajduje się Muzeum Morskie w Oi. W części pozostałych, znajdują się restauracje oraz pensjonaty.
Oia - dzielnice
Oia sama w sobie nie jest dużą miejscowością, ale możemy wyróżnić kilka jej części:
- I Geitonia Ton Karavokyraion (gr. Η Γειτονια Των Καραβοκυραιων, ang. The Captains’ Neighbourhood) – w dosłowny tłumaczeniu „sąsiedztwo kapitanów”, północna część miejscowości, nazywana także Sideras (gr. Σιδεράς). W tej części miasta możemy podziwiać głównie rezydencje kapitanów – Kapetanospita, eleganckie wille w stylu renesansowym i neoklasycznym, należące do bogatych mieszkańców Oi, głównie właścicieli statków.
- I Geitonia Ton Pliromaton (gr. Η Γειτονια Των Πληρωματων, ang. The Crews’ Neighbourhood) – w dosłownym tłumaczeniu „sąsiedztwo załóg”) – rozciągnięte wzdłuż kaldery domy w skałach, tzw. Hyposkapha
- Fanári lub Garmpiés Mýloi (gr. Φανάρι / Γαρμπινοί Μύλοι) – część Oi znajdująca się powyżej portu Ammoudi. Nazwy pochodzą od znajdującej się w okolicy latarni morskiej (Fanári to w dosłownym tłumaczeniu sygnalizacja świetlna) oraz wiatraków (Μύλοι to młyny). Najbardziej charakterystyczne obiekty w tej dzielnicy to kościół Agios Paraskevi oraz kościół Agios Aikaterini.
- Goulas (gr. Γουλάς) – część Oi, w której obecnie znajdują się ruiny zamku oraz początek schodów do portu Amoudi. Jest to najstarsza część miejscowości, dawna dzielnica wenecka. Została zniszczona podczas trzęsienia ziemi w 1956 roku. Nazwa pochodzi od tureckiego słowa „kulesi” oznaczającego wieżę lub obserwatorium.
Najbardziej charakterystyczne obiekty to ruiny zamku, a także kościoły Agios Pantes (od strony kaldery), Taxiarches i Agia Triada (przy schodach do Ammoudi). Duża część zamku oraz charakterystyczny kościół Panagia Platsani zawaliły się podczas trzęsienia ziemi w 1956 roku.
- Lótza (gr. Λότζα) – środkowa część Oi biegnąca wzdłuż kaldery. Nazwa pochodzi od włoskiego słowa „loggia” oznaczającego „lożę”. Za panowania wenecjan w okolicy znajdował się klub dla arystokratów. Znajdziemy tam dwa charakterystyczne kościoły – Agios Nikolaos oraz Panagia Metochi.
- Monastíri (gr. Μοναστήρι) – część miasta znajdująca się poniżej rynku, od strony kaldery. Znajdziemy w niej kościoły Agia Anastasis i Agios Spyridonas.
- Perivolas (gr. Περίβολας) lub I Geitonia Ton Agroton Tou Perivola (gr. Η Γειτονια Των Αγροτων Του Περιβολα, ang. The Neighbourhood Of Perivolas Farmers) – w dosłownym tłumaczeniu „sąsiedztwo rolników Perivolas” – dzielnica Oi obejmująca jej wschodnią część (aż do granicy z Finikią).
Oia - informacje dodatkowe i ciekawostki
Populacja i społeczność
Liczba stałych mieszkańców Oi wynosi około 1,500. W latach świetności (1890 r.) zamieszkiwało ją 2 5000 mieszkańców, z kolei w 1977 roku (dwie dekady po trzęsieniu ziemi) – 306 mieszkańców.
W przeszłości mieszkańcy trudnili się głównie zawodami związanymi z żeglarstwem – byli żeglarzami i budowniczymi statków. Obecnie większość mieszkańców pracuje w turystyce.
Nazwa miejscowości
Oia otrzymała swoją obecną nazwę w 1930 roku.
Miejscowość Oia wcześniej nazywana była Apano Meria (Απάνω Μεριά lub Επάνω Μεριά, co oznacza „górna strona”). Nazwa ta wciąż występuje potocznie (przede wszystkim wśród starszych, rdzennych mieszkańców), zwykle jako Pano Meria, a mieszkańcy Oi bywają nazywani Apanomeritami (Απανωμερίτες).
Wskazówki i ciekawostki
- Oia jest miastem bez linii energetycznych biegnących nad ziemią – dzięki temu nic nie zaburza pięknych widoków (jak to często bywa w innych turystycznych miejscach) i miasto jest jeszcze bardziej fotogeniczne.
- Warto wybrać się na spacer po Oi wczesnym rankiem, aby zobaczyć to miasto w pełnej krasie, bez przewijających się przez nie tłumów turystów.
- Większa część miasteczka jest wyłączona z ruchu kołowego.
Oia - atrakcje
Zatoka Amoudi
Zatoka i port Amoudi (inaczej Amoudi Bay) znajduje się na północno – zachodnim krańcu wyspy Santorini, nad brzegiem morza, poniżej miejscowości Oia. Białe budynki mieściny Amoudi wbudowane w krwistoczerwone zbocze klifu kaldery prezentują się naprawdę malowniczo.
Promenada w Oi
Wzdłuż całej miejscowości ciągnie się promenada, z której rozpościerają się piękne widoki na całą kalderę. Najbardziej znana i reprezentacyjna jej część (ulica Nikolaou Nomikou ) jest wyłożona dziewiętnastowiecznym marmurem.
Kościoły św. Anastazji i św. Spirydona w Oi
Dwa stojące obok siebie malownicze kościoły wybudowane na zboczu kaldery. Znajdują się w zachodniej części Oi. Z charakterystycznymi niebieskimi kopułami są jednymi z najbardziej fotogenicznych kościołów w Oi.
Szlak Fira – Oia
Najbardziej znanym szlakiem na wyspie jest szlak Fira – Oia, biegnący wzdłuż kaldery pomiędzy dwiema najbardziej znanymi miejscowościami Santorini. Droga, Przez niektórych uznawany za jeden z najpiękniejszych szlaków na świecie.
Zamek w Oi
Na północno – zachodnim krańcu wyspy Santorini, w miejscowości Oia, na klifie stromo opadającym do wód morza Egejskiego, znajdują się ruiny weneckiego zamku Agios Nikolaos.
Muzeum Morskie w Oi
Muzeum Morskie w Oi zostało założone w 1956 roku przez kapitana Antonisa Dakoroniasa, który kilka lat wcześniej rozpoczął kolekcjonowanie pamiątek związanych z morską historią Oi i Santorini.
Zatoka Armeni
Armeni to port położony poniżej Oi, od strony Kaldery. W czasach świetności Oi był jej głównym portem. Obecnie port Armeni to kilka budynków mieszkalnych, tawerna oraz betonowe molo, do którego od czasu do czasu cumują prywatne jachty.
Oia - okoliczne plaże
Plaża Amoudi
Plaża Ammoudi znajduje się na południe od portu Ammoudi. Nie jest to typowa plaża z piaskiem i parasolami – bardziej fragment dzikiego, skalistego, wulkanicznego wybrzeża. Idealny dla miłośników nurkowania.
Plaża Armeni
Armeni to dawny główny port Oi, jednak obecnie cumują tu głównie małe łódki oraz prywatne jachty. Nie ma tu jako takiej plaży, jednak jest zejście i dostęp do morza, w związku z czym część turystów korzysta z możliwości wykąpania się.
Plaża Baxedes
Plaża Baxedes (inaczej zwana Paradisos) znajduje się na północnym wybrzeżu wyspy Santorini, na wschód od przylądka Mavropetra, na wysokości miejscowości Finikia.
Plaża Katharos
Plaża Katharos to jedna z najpiękniejszych plaż położonych w okolicach Oi i całego północno-zachodniego krańca wyspy Santorini. Miejsce idealne dla wielbicieli nurkowania oraz miłośników dzikich plaż, choć często bywa tu dość wietrznie.
